ĆWICZENIA WYKONYWANE W CZASIE WARSZTATÓW PROWADZONYCH PODCZAS FESTIWALU NAUKI
1. MAGIA CIEKŁEGO AZOTU
Opracowanie: (Zb13a) Zakład nieorganicznej chemii supramolekularnej
Osoby prezentujące: mgr Tomasz Paćkowski
Miejsce pokazu: 123b (Lab. Chem. Nieorg.)
Doświadczenie będzie prezentować skutki "mrożących" właściwości ciekłego azotu. Zanurzenie w nim takich przedmiotów jak: róża, balon, gumowy wąż, czy jabłko na pewien czas silnie wpływa na zmiany ich "elastyczności". Jakie to będzie miało konsekwencję dla tych przedmiotów? Zapraszamy do nas żeby się o tym przekonać...
Dodatkowo, uczestnicy Festiwalu Nauki będą mieli okazje przyjrzenia się z bliska profesjonalnemu laboratorium badawczemu, w którym synteza związków chemicznych wymaga stosowania specjalistycznego szkła laboratoryjnego i aparatury.
2. SREBRZENIE BOMBEK
Osoba prezentująca: dr Andrzej Bil, Piotr Woźniak
Miejsce pokazu: Pracownia technologii chemii
Ćwiczenie polega na pokryciu wewnętrznej strony bombki lustrem srebrnym. W tym celu wykorzystuje się próbę Tollensa, polegającą na utlenianiu aldehydów za pomocą amoniakalnego roztworu soli srebra
3. WŁAŚCIWOŚCI ZWIĄZKÓW I ICH REAKTYWNOŚĆ
Prezentujący: Przemysław Wójcik, Stanisława Tarnowicz oraz Anna Wirwis
Opracowanie: Zespół katalizy homogenicznej
Miejsce pokazu: 123B (Lab.Ch.Nieorg)
W czasie ćwiczeń zaprezentowane zostaną zarówno doświadczenia, które stanowią "kanon" tego typu zajęć - jak na przykład efekt burzy w probówce i może to być powtarzane w szkolnym laboratorium, jak również takie doświadczenia do których potrzebne są nie tylko specjalistyczne odczynniki i aparatura ale i wprawa w ich wykonywaniu. Każde ze zjawisk zostanie krótko omówione, aby była to nie tylko zabawa, ale i nauka.
Oto propozycje doświadczeń:
Chromatografia cienkowarstwowa tuszu z flamastra
Ciekły ditlen (-1830C) właściwości paramagnetyczne
Krystalizacja octanu sodu z pomiarem temperatury roztworu i kryształów
Efekty cieplne w reakcjach rodanku amonu z wodorotlenkiem baru i gliceryny z nadmanganianem potasu.
4. CHEMIA JĄDROWA – ZJAWISKA ZWIĄZANE Z PROMIENIOTWÓRCZOŚCIĄ NATURALNĄ
Opracowanie: Zespół chemii i struktury heterocykli oraz ich sieci koordynacyjnych, Zespół zastosowań strukturalnych EPR, Zespół Nieorganicznej Chemii Supramolekularnej
Prezentujący: dr Krzysztof Drabent, dr hab. Andrzej Kochel, mgr Tomasz Bereta
Miejsce pokazu: 18b Laboratorium chemii jądrowej
W czasie pokazu zostaną zaprezentowane właściwości substancji związane z emisją promieniowania jonizującego (użyte substancje będą całkowicie bezpieczne dla uczestników zajęć). W pokazie wykorzystane będą: licznik Geigera-Müllera oraz sonda scyntylacyjna. Prowadzący również uwzględnią zagadnienia związane z budową i działaniem reaktorów jądrowych.
5. DLACZEGO CHEMIK LUBI OTRZYMYWAĆ KRYSZTAŁY ...
Opracowanie: Zespół Krystalografii
Osoby prezentujące: dr Katarzyna Ślepokura, mgr Marta Otręba, mgr Sylwia Radwan, Martyna Gruszczyńska i Emilia Jarczewska
Miejsce pokazu: 12b (Prac. Rentg. Strukt.)
Uczestnicy zostaną wprowadzeni w tajniki rentgenografii strukturalnej monokryształów stosowanej w Zakładzie Krystalografii. Technika ta pozwala dowiedzieć się jak wyglądają cząsteczki związku badanego przez chemika (w tym ile wynoszą długości wiązań, wartości kątów międzywiązaniowych...) oraz w jaki sposób są one upakowane w krysztale.
Prezentacja będzie obejmowała następujące części:
Jak zobaczyć jak wyglądają cząsteczki czyli...
prezentacja zjawiska dyfrakcji promieni X na krysztale oraz metodyki badań na dyfraktometrze.
Świat kryształów czyli...
ocena jakości kryształu - ćwiczenia praktyczne.
Owoc pracy krystalografa na ekranie komputera - praca z programami do wizualizacji wyników badań krystalograficznych - ćwiczenia praktyczne.
6. TAJEMNICE MIKROŚWIATA, CZYLI NIEWIDZIALNY ŚWIAT WOKÓŁ NAS
Opracowanie: Laboratorium Mikroskopii Elektronowej
Osoba prezentująca: dr Wojciech Gil
Miejsce pokazu: Laboratorium Mikroskopii Elektronowej pok. 4 (bud. B)
Pokaz możliwości badawczych skaningowego mikroskopu elektronowego. Uczestnicy po krótkim instruktażu mogą samodzielnie posłużyć się mikroskopem elektronowym w celu „podglądania” tajemnic mikroświata. Przygotowanych zostanie kilka preparatów biologicznych, takich jak owady, rośliny i pleśnie, żeby każdy mógł znaleźć dla siebie coś interesującego. Uczestnicy dowiedzą się też jak bardzo uniwersalnym narzędziem jest mikroskop elektronowy i jak wiele dziedzin nauki korzysta z jego możliwości
7. WIRTUALNE LABORATORIUM CHEMICZNE
Prezentujący: mgr Magdalena Wysocka, mgr Michał Kwaśniewicz, mgr Tomasz Czaja
Miejsce pokazu: 122 (Prac. Komp.)
W czasie warsztatów zostanie wykorzystany program ChemLab firmy Model Science. Program ten jest przeznaczony dla prowadzenia symulowanych doświadczeń laboratoryjnych. Prezentowana wersja programu jest wersja testową. Dostępnych jest 6 odczynników, kilkanaście naczyń laboratoryjnych i zestaw typowych operacji laboratoryjnych. Doświadczenie prowadzone w "wirtualnym" laboratorium pozwala na szybkie zapoznanie się z podstawowymi sprzętami laboratoryjnymi, odczynnikami i metodami pracy. Może to być propozycja wstępu do pracy w prawdziwym laboratorium chemicznym.
8. POKAZ ZABEZPIECZEŃ FLUORESCENCYJNYCH NA BANKNOTACH I DOKUMENTACH
Prezentujący: mgr Magdalena Bieza, mgr Damian Pasiński
opracowanie: Zespół materiałów luminescencyjnych
Miejsce pokazu: 212a
Jednym ze sposobów zabezpieczania dokumentów i papierów wartościowych jest wykonywanie na nich znaków substancją fluoroscencyjną, która pod wpływem promieniowania UV lub z zakresu bliskiej podczerwieni wykazuje emisję powodującą, że znaki te stają się kolorowe. Ich kolor i kształt są charakterystyczne dla danego rodzaju papierów wartościowych czy dokumentów i są trudne do podrobienia. Do wywoływania emisji stosuje się lampy UV lub diody laserowe. W czasie prezentacji pokazane zostaną zabezpieczenia banknotów polskich, Euro i prawa jazdy.
9. ZDJĘCIA NA PŁÓTNIE
Prezentujący: dr I
zabela Czeluśniak, mgr Paulina Kocięcka
opracowanie: Zespół katalizy homogenicznej
Miejsce pokazu: 136 (Prac. Dyd. Chemii)
Chemiczne skutki działania światła odgrywają w naszym życiu istotną rolę, z czego najczęściej nie zdajemy sobie sprawy. Reakcje fotochemiczne czyli takie, które zachodzą pod wpływem działania światła, są najważniejszymi dla życia procesami na Ziemi. Fotoliza wody na wolny tlen i wodór dała niezbędny dla życia tlen, bez którego nie powstałoby życie. Utworzona w procesie fotosyntezy materia organiczna jest podstawą łańcucha pokarmowego. Paliwa kopalne: węgiel, ropa naftowa, gaz ziemny są także przykładem zmagazynowanej na drodze procesu fotochemicznego energii. Współczesny człowiek również próbuje wykorzystać reakcje chemiczne w celu poprawienia sobie jakości życia. Postęp w takich dziedzinach jak fotografika, drukarstwo, elektronika a nawet medycyna byłby niemożliwy bez wykorzystania procesów fotochemii. Celem pokazu jest wywołanie obrazka na materiale wykorzystując zdolność niektórych związków żelaza(III) do redukcji pod wpływem promieniowania świetlnego (cyjanotypia).
10. TAJNIKI SEKRETNYCH INFORMACJI
Prezentujący: mgr Joanna Czyżo, mgr Zuzanna Kruk
Miejsce pokazu: 136 (Prac. Dyd. Chemii)
Doświadczenia polegać będą na rozkodowaniu informacji zapisanych przy użyciu atramentów sympatycznych oraz zakodowaniu wiadomości wymyślonych przez uczestników. Pokazy z użyciem atramentów sympatycznych są przykładem doświadczeń, w których ciekawe efekty możemy otrzymać bardzo skromnymi i łatwo dostępnymi środkami, ponieważ odczynniki do ich przeprowadzenia są dostępne w naszym otoczeniu.
11. KOLOROWA CHEMIA
prezentujący: dr Rafał Janicki, dr Jakub Cichos
Miejsce pokazu: 1050